Chu kỳ kinh tế là nghĩa tiếng Việt của Business Cycle, nhằm chỉ những biến động có tính lặp lại theo thời gian của nền kinh tế.
Bản chất thị trường luôn có tăng trưởng và suy thoái. Các biến động này lặp đi lặp lại tạo thành một chu kỳ khi xem xét trong một khoảng thời gian nhất định. Các sự kiện trong chu kỳ có thể không giống nhau nhưng bản chất sẽ có những đặc trưng tương tự nhau.
Chu kỳ kinh tế được đo lường bằng GDP của một đất nước, bao gồm các giai đoạn chính là suy thoái, tăng trưởng, hưng thịnh.
Một chu kỳ sẽ bắt đầu với suy thoái khi GPD hai quý liên tiếp tăng trưởng âm, hồi phục và đạt đỉnh hưng thịnh, sau đó suy giảm và bắt đầu một chu kỳ mới.
Theo nhà kinh tế học Thụy Sỹ Sismondi, chu kỳ kinh tế là kết quả hiển nhiên, dưới tác động của việc suy giảm tiêu dùng, sản xuất dư thừa, nguồn cung vượt mức. Ngoài ra, chu kỳ kinh tế còn xuất phát từ những nguyên nhân ngoại sinh như thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh,...
Các giai đoạn của chu kỳ kinh tế
Trong một chu kỳ kinh tế sẽ có các giai đoạn chính. Mỗi giai đoạn có đặc điểm riêng, tác động cả tiêu cực và tích cực đến GDP và nền kinh tế của quốc gia và thế giới, cụ thể như sau:
Đây là giai đoạn nền kinh tế có dấu hiệu chững lại về sản lượng sản xuất, tỷ lệ thất nghiệp tăng, lãi suất ngân hàng dành cho tín dụng bị thắt chặt lại. Các hoạt động liên quan đến đầu tư, sản xuất tiêu dùng đều sụt giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến GDP của quốc gia.
Giai đoạn đáy trong chu kỳ - Trough
Đây là giai đoạn trầm trọng nhất trong chu kỳ kinh tế, ảnh hưởng nặng nề đến GDP, chất lượng sống của người dân. Nhà nước sẽ ban hành nhiều chính sách tiền tệ để bơm thêm tiền, gia tăng sản xuất, hỗ trợ doanh nghiệp, người dân và giảm tỷ lệ thất nghiệp.
Giai đoạn phục hồi - Recovery
Nhu cầu bắt đầu tăng, các hoạt động đầu tư, sản xuất có xu hướng quay trở lại trước kia, thúc đẩy gia tăng giao thương hàng hóa, dịch vụ. Mức GDP liên tục ghi nhận ở mức tăng trưởng dương so với giai đoạn trước đó. Lạm phát có xu hướng giảm, thu nhập người lao động tăng, thất nghiệp giảm, doanh nghiệp gia tăng sản xuất nhiều hàng hóa.
Giai đoạn đỉnh của chu kỳ kinh tế - Peak
Giai đoạn này ghi nhận mức tăng trưởng của GDP nhưng không cao bằng giai đoạn trước đó. Thời điểm này lạm phát bắt đầu tăng mạnh, đồng tiền mất giá. Khi đạt đỉnh, nền kinh tế sẽ bắt đầu sang chu kỳ mới, xuất hiện những dấu hiệu suy thoái khi GDP hai quý liên tiếp ở mức âm.
Như vậy, chu kỳ kinh tế đều tác động đến toàn bộ hoạt động trong nền kinh tế - chính trị - xã hội của một quốc gia. GDP là chỉ số định lượng phản ánh rõ nét tác động của chu kỳ kinh tế.
Chu kỳ kinh tế tại Việt Nam
Theo thống kê, chu kỳ kinh tế tại Việt Nam lặp lại khoảng 10 năm một lần. Hai chu kỳ kinh tế được nhắc đến nhiều nhất là giai đoạn những năm 1997 và 2008. Đây là thời điểm nền kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi nền kinh tế và thị trường tài chính thế giới. Hơn nữa, thị trường chứng khoán tại Việt Nam cũng còn đang manh mún, chưa có sức đề kháng với nhiều tác động từ bên ngoài,
Chu kỳ gần nhất là hai năm 2019-2021, cũng là thời điểm dịch bệnh Covid bùng nổ trên toàn thế giới. Năm 2022, cả thế giới và Việt Nam bắt đầu có những dấu hiệu phục hồi, GDP tăng trở lại và chỉ số lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát.
Đầu tư bất động sản, chứng khoán, gửi tiết kiệm theo chu kỳ kinh tế
Việc nhận diện được các giai đoạn trong chu kỳ kinh tế giúp nhà đầu tư ra quyết định đầu tư phù hợp, giảm thiểu rủi ro.
Mối quan hệ giữa chu kỳ kinh tế và các loại hình tài sản, ở đây ví dụ về loại hình chứng khoán
Thị trường chứng khoán là kênh lưu thông dòng vốn cho nền kinh tế. Thông qua giao dịch mua bán, nhà đầu tư đang đặt sự kỳ vọng vào tiềm năng phát triển của doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung.
Do đó, khi kinh tế phát triển, tâm lý của nhà đầu tư lạc quan, họ sẽ có xu hướng đổ tiền nhiều hơn vào chứng khoán. Ngược lại, trong giai đoạn suy thoái, các doanh nghiệp hoạt động khó khăn, thì nhà đầu tư cũng sẽ lựa chọn các hình thức an toàn hơn.
Theo các chuyên gia kinh tế, biểu đồ chứng khoán sẽ đi trước biểu đồ chu kỳ kinh tế. Cụ thể, khi nền kinh tế đang giai đoạn suy thoái, thị trường sẽ chạm đáy trước. Sau khi nền kinh tế bước vào đỉnh điểm của suy thoái thì chứng khoán đã có dấu hiệu hồi phục. Khi nền kinh tế tăng trưởng mạnh nhất thì các cổ phiếu gảm, bắt đầu một chu kỳ mới.
Như vậy, dựa trên mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán và chu kỳ kinh tế, bạn có thể ra quyết định nắm giữ hay mua bán mã cổ phiếu phù hợp nhất.
Lựa chọn cổ phiếu theo chu kỳ kinh tế
Dựa vào từng giai đoạn trong chu kỳ kinh tế, sẽ luôn có những nhóm ngành chứng khoán chịu tác động tiêu cực cũng như những ngành được hưởng lợi, cụ thể như sau:
· Giai đoạn đáy. Các ngành hưởng lợi là tài chính, logistic, ngân hàng,... vì được Nhà nước bơm tiền, hỗ trợ phát triển sản xuất, kinh doanh giúp cả nền kinh tế phát triển. Bạn nên tập trung vào nhóm cổ phiếu bluechip hoặc của các doanh nghiệp phát triển tốt để chờ thời cơ cho giai đoạn tăng trưởng tiếp theo.
· Giai đoạn phục hồi. Giai đoạn này các doanh nghiệp bắt đầu tăng trưởng sản xuất, nên việc lựa chọn đầu tư vào các ngành như xây dựng, công nghệ, nguyên vật liệu, nhiên liệu,... sẽ phù hợp.
· Giai đoạn đỉnh. Nhu cầu tiêu thụ hàng hóa tăng cao, nên nhà đầu tư cân nhắc vào các ngành như tiêu dùng, xa xỉ phẩm, năng lượng, du lịch,...
· Giai đoạn suy thoái kinh tế thì hầu như các lĩnh vực đều không có lợi cho việc đầu tư. Bạn có thể cân nhắc các nhóm ngành đi trước chu kỳ kinh tế như bất động sản, ngân hàng, nhu yếu phẩm, tiện ích,... hoặc các mã cổ phiếu tốt với giá thấp.
