Lệnh MP trong chứng khoán là gì?

Lệnh MP phù hợp với nhà đầu tư muốn đua lệnh, dự đoán được diễn biến thị trường nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Lệnh MP, còn gọi là lệnh thị trường (Market Price order) là lệnh tự động khớp, giúp nhà đầu tư có thể mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá tốt nhất trên thị trường giao dịch. Đây là lựa chọn mặc định để mua hoặc bán đối với hầu hết các nhà đầu tư trong phiên giao dịch liên tục trên sàn giao dịch HoSE. Nói cách khác, đây là lệnh mà bên mua hoặc bán chấp nhất giao dịch với bất cứ giá nào.

Lệnh mua MP hiện trên bảng giá là B, lệnh bán MP hiện trên bảng giá là S và sẽ tự động hủy nếu không có lệnh đối ứng tại thời điểm nhập lệnh vào hệ thống, tức là không có đủ lệnh bán đáp ứng số lượng cổ phiếu được yêu cầu mua và ngược lại.

Nguyên tắc khớp lệnh:

Khi được nhập và hệ thống giao dịch, lệnh MP mua sẽ được khớp tại mức giá bán thấp nhất, lệnh MP bán được khớp tại mức gia mua cao nhất trên thị trường, nhưng không đảm bảo một mức giá cụ thể. Nếu khối lượng đặt lệnh của lệnh MP chưa được hiển thị hết, thì giao dịch sẽ được mua với mức giá bán cao hơn và bán với mức giá mua thấp hơn tiếp theo.

Nếu lượng đặt lệnh vẫn còn nhưng không thể khớp lệnh do khối lượng của bên đối ứng đã hết, lệnh MP sẽ chuyển thành lệnh LO (Lệnh giới hạn) với mức khớp cuối cùng của lệnh MP thực hiện trước đó.

Trường hợp giá thực hiện cuối cùng là giá trần đối với lệnh MP mua hoặc giá sàn đối với lệnh MP bán thì lệnh MP sẽ được chuyển thành lệnh LO mua giá trần hoặc lệnh LO bán giá sàn.

Khi nào nên sử dụng lệnh MP?

Nhà đầu tư thường dùng lệnh MP hiệu quả nhất trong giai đoạn đua lệnh, khi muốn thực hiện giao dịch lập tức, khi chắc chắn giá cổ phiếu sẽ tăng hoặc sẽ bị bán tháo. Nếu nhà đầu tư đang ở trong một vị thế xấu và thị trường đang có biến động xấu, lệnh MP có thể giúp nhà đầu tư nhanh chóng thoát hàng, giảm thiệt hại. Ngược lại, nếu dự đoán giá đúng kỳ vọng, nhà đầu tư có thể gia tăng lợi nhuận.

Tuy nhiên, các nhà đầu tư, đặc biệt những nhà đầu tư F0 mới tham gia thị trường không nên lạm dụng lệnh MP. Đặc biệt, sẽ rất rủi ro khi nhà đầu tư sử dụng lệnh MP mua khi bị cuốn theo "bẫy tâm lý" FOMO (hội chứng sợ bị bỏ lỡ trong đầu tư). Ngoài ra, nhà đầu tư nên cân nhắc, thận trọng với các thông tin thị trường khi dùng lệnh MP để tránh bị ảnh hưởng tâm lý, dẫn đến bán tháo cổ phiếu.

Lệnh ATC là gì?

Lệnh ATC diễn ra trong 15 phút cuối cùng của phiên giao dịch, từ 14h30 đến 14h45, nhưng có hiệu lực lớn nhất, quyết định giá tham chiếu của phiên hôm sau.

Lệnh ATC (At The Close) là lệnh mua hoặc bán sẵn sàng chấp nhận mọi mức giá trong phiên giao dịch khớp lệnh định kỳ đóng cửa. Khi đặt lệnh ATC, nhà đầu tư không cần nhập mức giá mà chỉ cần chọn lệnh ATC và nhập khối lượng cần mua/bán. Giá khớp cuối cùng sẽ xác định ngay sau khi phiên này kết thúc (14h45). Lệnh ATC sẽ có tác dụng ưu tiên nhà đầu tư mua/bán so với những nhà đầu tư khác đặt lệnh LO.

Lệnh ATC được áp dụng cho các cổ phiếu đang niêm yết trên hai sàn HoSE và HNX. Ký hiệu của lệnh ATC trên sàn giao dịch là U. Trong phiên giao dịch định kỳ này, nhà đầu tư không được phép hủy và sửa lệnh, ngay cả đối với những lệnh đặt chờ từ trước, trong phiên giao dịch liên tục, nếu chưa khớp, khi lệnh này rơi vào phiên ATC cũng không thể hủy/sửa.

Về bản chất, lệnh ATC giống như phiên đấu giá, các lệnh mua hoặc bán không được khớp lệnh ngay lập tức như trong phiên khớp lệnh liên tục cho đến 14h45. Trong thời gian diễn ra phiên giao dịch định kỳ ATC, những gì thể hiện trên bảng điện chỉ diễn đạt yếu tố giá cung cầu. Nguyên tắc xác định giá trong phiên ATC là chọn mức giá thực hiện đạt khối lượng giao dịch lớn nhất. Nếu có nhiều mức giá thỏa mãn điều kiện trên thì mức giá trùng hoặc gần nhất với giá trị thực của lần khớp lệnh gần nhất sẽ được lựa chọn.

Giá ATC có thể bị đẩy lên quá cao hoặc quá thấp so với giá tham chiếu. Vào cuối phiên ATC, nếu có một lệnh mua với khối lượng lớn sẽ đẩy giá cổ phiếu tăng, thậm chí tăng trần. Ngược lại, nếu người bán quá lớn, giá ATC có thể đóng cửa ở mức giá thấp, thậm chỉ giảm sàn. Mức độ chênh lệch giữa cổ phiếu bán giá ATC và bên mua ATC càng lớn thì giá cổ phiếu giảm càng mạnh. Do đó, có những phiên giao dịch có hàng triệu, hàng chục triệu cổ phiếu tăng giá rất tích cực, nhưng chỉ cần vài trăm nghìn cổ phiếu đặt bán mức giá ATC là có thể "đánh bay" thành quả trước đó.

Trong lịch sử giao dịch của thị trường chứng khoán Việt Nam, nhiều cổ phiếu, đặc biệt các cổ phiếu vốn hóa lớn trong rổ VN30 đã bất ngờ giảm sàn trong phiên ATC do khối lượng đặt bán tăng đột biến. Diễn biến này tạo ra những "cú sập" của thị trường chỉ sau ít phút trước sự ngỡ ngàng của nhà đầu tư.

Hướng ngược lại, cũng không ít nhóm cổ phiếu được kéo từ giá sàn lên trần, chỉ trong vài giây của phiên ATC. Bất thường trong phiên ATC của của nhóm VN30 ở các phiên đáo hạn hợp đồng tương lai cũng là chủ đề được bàn luận nhiều trên các diễn đàn, hội nhóm về đầu tư chứng khoán.